Kraakhelder water!
Ja, er drijft weleens afval, maar dat ruimen we samen op en dan...
... dan is er zóveel moois te zien ónder het oppervlak en erdoorheen kijkend! Dat laat ik u graag op deze website zien. Iedere inventarisatietocht is weer een duik in het diepe:
Het zicht in de grachten verschilt dagelijks, van helder tot troebel (ik deel het in in vijf niveaus).
- Van ca. maart t/m november is het helder tot zeer helder (5-3).
- Hieronder foto's van 'zicht 5 tot 0', waarbij 5 zeer helder is en 0 uiterst troebel.
- Het grachtenwater in de Havenwijk is van 2013 t/m juli 2015 en in 2019 jaarlijks getest: de uitslag was dat het van prima kwaliteit is! Het is echter niet van officiële zwemwaterkwaliteit, daarvoor wordt te weinig getest.
- Ook worden er bijv. nog teveel eendjes gevoerd, waardoor er extra veel vogelpoep in de gracht terecht komt.
- LET OP: OWL heeft voor het snorkelend vissenmonitoren een speciale ontheffing, omdat zwemmen in de Leidse grachten per APV verboden is.
- Lees hier wat Rijnland zelf vertelt in de Zakgids voor het Zaklampvissen, over hun aandeel in het beheer en onderhoud van schoon stadswater. (Tekst gaat onder de fotoserie door)
Zicht 5 - Uitstekend
Je ziet de vissen van veraf aan komen, onder water kan je 'de overkant' van de gracht zien en vanaf de kant individuele vissen herkennen. De trajecten met de meeste waterplanten en minste boten en brasems bieden het perfecte uitzicht!


- Links: zeelt in de schaduw in een heldere gracht.
- Rechts: zeelt in de zon, echter onder een laag 'flab' (floating algae beds). Met in de verte o.a. een school baarsjes. Dit is het niveau bij een watertemperatuur van ca. 22 graden.
Zicht 4 - Goed
Vissen en objecten duidelijk in beeld, details en individuen te herkennen. Dit is het niveau van (gemiddeld) medio maart - eind oktober.
- Links: baarsjes rond een kunstrif met een zicht van ruim 3 meter in de nazomer.
- Rechts: Karper op inspectie, in het voorjaar, nog geen zon in dit traject. Het dier komt gelukkig dichtbij voor een 'interview', waardoor je ziet hoe helder het water eigenlijk is. De karper is op ongeveer 50 cm van de lens.
Zicht 3 - Redelijk
Van een afstandje zijn vissen te herkennen. Dit heeft vaak te maken met het openen van het gemaal bij Katwijk en doorsluizen van water via onze wijk naar zee in anticipatie op flinke regenval of het verhogen van het boezempeil in de zomer)

- Links: Brasem en een zicht van zo'n 2 meter, mei/juni, met opkomende gele plomp.
- Rechts: zeelt in water zonder direct zonlicht. Het is vertroebeld door algengroei, die loskomt van plompeblad als er een boot voorbij vaart. In de ochtend is het vaak nog erg helder (maar dan is er weer geen zon in dit traject).
Zicht 2 - Matig
Alleen van dichtbij zijn details te onderscheiden. Dit niveau is er vaak als er een boot voorbij is gevaren of als de brasems flink hebben ontbeten in dat traject (en de bodem is daarbij omgewoeld).

- Links: brasem met halve staart - zicht is minder, mede vanwege de laagstaande zon en actieve brasems.
- Rechts: Zwanen kunnen er ook een bende van maken onder water wanneer ze algen eten. Noot: Deze foto is gemaakt van het deel van het traject dat ze nog níet hebben begraasd - en dus nog helder is, zoals het normaal is.
Zicht 1 - Slecht
Je schrikt van een opdoemende vis en je hebt elke keer het gevoel dat je een schim ziet, terwijl dat (meestal) niet zo is.
Gelukkig komt dit steeds minder vaak voor!

- Links: snoek die opdoemt in de herfst (laagstaande zon en afstervende waterplanten).
- Rechts: Alleen van heel dichtbij zie je dat deze scheepsschroef vol met plastic zakken zit
Zicht 0 - Erwtensoep
Je ziet geen hand voor ogen. Of erger nog: je ziet ze 'vliegen'; je dénkt een vis te zien opdoemen, maar het is er geen. Op zo'n moment zwem ik altijd naar een ander traject, in de hoop dat het daar helderder is.

- Links: Bootverkeer met een te diepe staart of teveel PK's zorgt voor kapotte waterplanten en opwaaiende modder.
- Rechts: De invloed van boten op opkomende gele plomp. De meerkoeten slepen het groen gelukkig wel vaak mee naar hun nesten.
Waarom grachtsnorkelen?
Zwemmen, grachtsnorkelen resp. wildzwemmen leeft steeds meer in binnen- en buitenland.
Een kleine greep uit een aantal bijzondere publicaties of initiatieven:
Damesvijver midden in Londen, Hampstead Heath, Trouw bijlage Tijd, 30 november 2019. (Foto: Getty Images).
Boekje dat bij dit artikel hoort bestellen? 'At the pond. Swimming at the Hampstead Ladies Pond', Daunt Books, €12,20 (via Bol.com).
- Outdoor swimming society - outdoor swimming can be hard to define, and we don’t really want to pin it down. Perhaps the one shared element for all of us is that we swim under an open sky.
- Water matters: zwemmen in een gracht: is het risico voorspelbaar?
- 'Burgerwetenschap geeft uitstekend beeld van de natuur', Trouw, internet, 5 oktober 2015.
Geparafraseerde quote: "Burgermetingen geven gedetailleerd de effecten van klimaatverandering in de achtertuinen weer."
- Why Copenhagen has almost perfect water, over het 'stadsbad' in de haven van Copenhagen.
In het Galgewater, rond de Beestenmarkt en in de Witte Singel in Leiden organiseert zwemvereniging LZ1886 sinds 2011 zwemwedstrijden. Middenin de binnenstad. Het kán dus echt, mits de condities juist zijn.
Amsterdam 'koploper' met (toen nog prinses) Máxima in de grachten
- 'Prinses Máxima zwom op 10 september 2012 mee met de Cityswim in de Amsterdamse grachten. Ook daar is het water dus steeds schoner. Er zwemmen zelfs brak- en soms zoutwatervissoorten.
- Amsterdam haalde 25 juni 2011 de NRC met haar 'wildzwemmers' ('een duik voor de deur').
- Amsterdam heeft al een stadsbad, waarmee aandacht wordt gevraagd voor schoon oppervlaktewater.
De Algemeen Plaatstelijke Verordening van Leiden vermeldt dat zwemmen en baden in de Leidse grachten verboden is. Onder Water in Leiden heeft speciale toestemming gekregen om gedurende de looptijd van het Project Vissenmonitoring snorkelend de vissen te tellen en op te schonen. Dit gebeurt op een voor iedereen in en op het water zo veilig mogelijke wijze.
Meer publicaties over schone stadsgrachten in binnen- en buitenland
Lees meer
Zeelt
Op deze pagina filmpjes van zeelten (tench, Tinca tinca)
- Zeelten zijn bijna altijd herkenbaar aan littekens en rafels aan hun vinnen. Gedurende het zomerseizoen zijn ook pigmentvlekken herkenbaar.
- Verder blijven ze vaak gedurende het jaar op één plek (of in elk geval in maar twee of drie trajecten) en ze zwemmen vaak samen met dezelfde individuen.
- Kijk op de pagina visonderzoek voor gedetailleerder informatie over wat o.a. de individuele zeelten zo uniek maakt in de Leidse grachten.
6 september 2023
Eén oude bekende en drie nieuwe zeelten. Of is dat wel zo? In elk geval hebben ze nieuwe kenmerken.
- Begin september 2023, tijdens de warme nazomerweek (Indian Summer), lieten vier zeelten en een brasem zich geregeld zien in het visreservaat.
- Het stoffige water in het filmpje hierboven wordt behalve door de actieve vissen ook veroorzaakt door blauwalg (de kleine groene korreltjes) en micro-algen. Normaliter sterven die af in september als de watertemperatuur onder de 18 graden zakt, maar dat zal nog wel even duren: het was op de dag van de opname 22 graden.
- Z-26 ('Spaghetti') kennen we al sinds 26 juni 2014. Hij is daarna ook in 2015, 2016 en 2018 weer gezien. In 2015 was de poliep/het uitgroeisel aan zijn linker kieuwdeksel verdwenen; dat zagen we tijdens het zaklampvissen. In september 2023 was via de snorkelmethode duidelijk te zien dat de linker kieuwdeksel een inkeping had gekregen; dat klopt dus met de waarneming uit 2015.
- 'Link' (Z-61) is nieuw in het Smoelenboek: dit jaar zagen we hem voor het eerst. Alhoewel: zijn witte linkeroog viel ons nu pas op. (Let op: Z-49 heeft een wit rechter oog; dat dier heet 'Eagle Eyed Cherry'.)
- Het is nu zaak om aan de hand van de 58 andere Smoelenboektekeningen van Zeelten uit de wijk te verifiëren of Link niet toch al onder een ander nummer bekend staat, maar zonder dat witte linker oog (veroorzaakt door een parasiet).
- Dezelfde identificatie-uitdaging geldt voor 'Krokodil André' (Z-62). Zijn onderlip is dit jaar vervormd geraakt; het kan zijn dat dit exemplaar de afgelopen jaren al een keer is vastgelegd.
- Het kost echter veel tijd om alle dieren uit te tekenen en de beelden te vergelijken. Heb geduld!
- Op https://onderwaterinleiden.nl/smoelenboek-havenwijk-zuid zul je de meest spraakmakende individuen vanzelf terugzien.
September 2023 (Indian Summer-week)
Zeelt-11, Vlek (uit het Smoelenboek)
Juni 2023
Mei 2023
2022 en daarvoor
Two items filmed in Voorschoten. Lots of parasites on the older males:
The images captured below were made in Leiden