Vissenmonitoringsonderzoek

Het is ongelooflijk wat er in de afgelopen jaren al ontdekt is in de Leidse grachten

Download hier de folder

• Steeds meer exoten en steeds minder fietsen en ander afval.
• Bewoners, instanties en ook de media zijn dolenthousiast na het zien van de mooie onderwaterbeelden op deze website.
• Daarom bestudeert Onder water in Leiden, geadviseerd door de lokale KNNV-afdeling en andere instanties het onderwaterleven inmiddels in veel meer wateren in de stad.
• Projectleider Aaf Verkade mag dit met speciale toestemming ook snorkelend doen.

Biodiverse onderwaterwereld: een schatkamer aan informatie

• "Bewoners onderzoeken bewoners", leerzaam, leuk en goed voor de buurtcohesie!
• NIEUW in ontwikkeling: de CanalCam! 24/7 live beelden uit de gracht: wie wil dat niet volgen? Steun ons intitiatief en kijk mee vanachter je laptop, pc of mobiel.
• Welke diersoorten leven er in het water voor je deur? Kijk in het menu hierboven op 'jouw wijk,' of het stadswater in jouw wijk al snorkelend onderzocht is of gaat worden.
• Hoe maken de waterdieren gebruik van de waterplanten, doodlopende stukjes met stilstaand water en kunstriffen zoals winkelwagens?
• In de groene wijken op de kaart hiernaast is al eens snorkelend of via het Slootjescheppen XL onderzoek gedaan naar het onderwaterleven.

Wat we nu al weten

Uit de waarnemingen van 2010 tot en met 2024 is gebleken, dat er minimaal 26 verschillende vissoorten en vier kreeft- en krabbensoorten zijn aangetroffen: lees meer

• aal (paling) Anguilla anguilla
• alver Alburnus alburnus
• baars Perca fluviatilis
• bittervoorn Rhodeus amarus
• blankvoorn Rutilus rutilus
• bot Platichthys flesus 
• brasem Abramis brama
• driedoornige stekelbaars Gasterosteus aculeatus 
• kolblei Blicca bjoerkna
• karper Cyprinus carpio
• kleine modderkruiper Cobitis taenia
• Europese meerval Silurus glanis
• pos Gymnocephalus cernua
• rietvoorn Scardinius erythrophthalmus
• rivierdonderpad Cottus perifretum
• snoek Esox lucius
• snoekbaars Sander lucioperca
• spiering Osmerus eperlanus 
• tiendoornige stekelbaars Pungitius pungitius
• vetje Leucaspius delineatus
• winde Leuciscus idus
• zeelt Tinca tinca
• zeeprik Petromyzon marinus 

De aal, rivierdonderpad (inmiddels lokaal uitgestorven), de kleine modderkruiper en zeeprik horen bij de meest bijzondere en waardevolle vissoorten in de stad.

• In mei 2015 werd twee keer de bot gespot (een zoet-/zoutwatersoort, dus geen dwaalgast).
• Bovendien zijn er vier soorten lettersierschildpadden gezien en gefotografeerd, waaronder ook kruisingen.
• Lees hier het artikel in Natura (van de KNNV) dat over ons onderzoek verscheen in juni 2017.

Lees meer

Antwoordvis: de futen vingen een ....

De titel zegt u waarschijnlijk niet veel, dus hier komt de uitleg!

• Een 'vraagvis' is een vis die nog niet op naam gebracht is.
• Er kijkt een specialist naar de beelden en het wachten is op zijn antwoord. (Het antwoord staat onderaan de foto's.)
• De watervogelmethode is een van een dozijn telmethodes die we in het visreservaat gebruiken om de visstand in kaart te brengen.
• Zo zijn er bijvoorbeeld ook nog het snorkelen, zaklampvissen en drijfvuilvissen met schepnet (waar vaak bijvangsten in zitten).
• Aaf maakte een serie screenshots waarbij de vis het duidelijkst is te zien:

• Het filmpje staat hieronder

De vraagvis is: de pos! (Gymnocephalus cernua), hieronder enkele hints:

• 2 rugvinnen
• Stekelige rugvin en ook stekelige 'wangen', die zijn uitgezet
• Lichtbruine kleur met iets donkerder vlekjes
• Groot oog
• Gevorkte staart
• Veel voorkomende vis in het visreservaat (in de Top 5, samen met de zwartbekgrondel, baars, marmergrondel en rietvoorn)

We vissen het (er) samen uit!

Test hier je kennis met de quizzes over vissen en de aanpak van zwerfafval

Zaklampvissen

Leer zonder nat te worden deze sprekende of bijzondere vissoorten vanaf de kant te herkennen

Vis het (er) uit!

Vissen beginners

Zo'n lange boomstam, dat is een snoek. Met ezelsbruggetjes leer je vissen beter herkennen

Vis het (er) uit!

Vissen gevorderden

Jij ziet natuurlijk direct welke vis deze buren spotten! Daarom hier nog meer pittige foto's en vragen

Vis het (er) uit!

Volle prullenbak? Meeuwen aan de haal met een vuilniszak? Een berg drijfvuil voor het stadhuis?

• Hieronder laten we je zien dat je op een simpele manier zelf een steentje kan bijdragen aan een schonere leefomgeving. Kies een niveau dat bij je past of dat je uitdaagt om bij te leren. Also in English: see the trashure quiz

Zwerfafval algemeen

Algemene vragen en nuttige antwoorden om zwerfafval in en om de grachten samen aan te pakken

Vis het (er) uit!

Zwerfafval beginners

Je krijgt spelenderwijs meer tips & tricks om het zwerfafval in Leiden samen te verminderen én te voorkomen

Vis het (er) uit!

Zwerfafval gevorderden

Ruim je al jaren zwerfafval op? Tóch zul je van deze vragen en antwoorden af en toe raar opkijken!

Vis het (er) uit!

Trashure quiz

How to minimize trash in our beautiful canals by contacting local authorities

Vis het (er) uit!

• Erger je niet langer, maar ga ten strijde met je eigen containerpas, knijper en mobieltje, waarbij je de stad verlost van zwerf- en drijfvuil. Het voelt goed en je hebt vast en zeker aanspraak!
• Geef een volle prullenbak gemakkelijk digitaal door aan de gemeente via de app Zo Gemeld. Daar zijn ze blij mee!
• Ben je een gevorderde pasionado met een eigen schepnet en regelmatig een fietstas vol zwerfvuil? Top! Dan is de 'gevorderden' quiz echt iets voor jou.
• Mis je een vraag? Stuur ons je ervaringen, vragen (en antwoorden, als je ze hebt), want we vullen de quizpagina graag aan met 'verse vis'!

Verdiep je in de Leidse grachten

Tellen van vissen kan op heel veel manieren, wel 11!
Onder water in Leiden leidt samen met bewoners gidsen op in o.a. de volgende methodes:

• Langs de kant lopen, overdag
• Zaklampvissen (langs de kant lopen als het donker is)
• Slootjescheppen XL (met specialisten op de kant én in het water)
• Snorkelend (dat mogen alléén de projectleider en trainees met speciale toestemming van de gemeente Leiden en de waterpolitie)

Voor elk wat wil(d)s

Na het meedoen aan een aantal verschillende excursies kan een bewoner zelf bepalen of hij of zij actief mee wil gaan vissenmonitoren voor het onderzoek. Daarin zijn ook een aantal 'functies' te onderscheiden:

• Signaleerder (vanaf de kant signaleren of er vis zwemt, of er afval drijft e.d. en dat doorgeven aan de projectleider)
• Monitorder (met een telformulier op pad en vissen gaan tellen, ook afval actief uit de grachten halen e.d.)
• Excursieleider (alle bovendstaande functies incl. het rondleiden van groepjes mensen langs de kant, overdag en 's avonds)

Neem een virtuele duik in de Leidse grachten!

Al 26 soorten vis geteld in de Leidse grachten...and counting!

• Bewoners van de Havenwijk voeren al sinds 2013 het Leidse KNNV-vissenmonitoringsonderzoek uit.
• Wat dat opleverde aan onverwacht mooie onderwaterbeelden, zie je als je 'rondsnorkelt' op deze website.
• Steeds meer bewoners - ook uit andere Leidse wijken - doen met ons mee en samen vinden we soms zelfs nieuwe soorten.
• Dat kan omdat we voor het eerst in een nieuwe wijk onderzoek doen, of omdat er nieuwe exoten in al jarenlang onderzochte wijken opduiken, zoals de zwartbekgrondel.
• De meest recent ontdekte soorten zijn de Kaukasische dwerggrondel (Fred), de Zeeprik (Alf) en de Spiering (Brigitte).

Schoonmaken en inventariseren van de grachten: Doe mee!

• We vinden bij het schoonmaken van de grachten nogal eens opvallende zaken: een briefje van tien euro dat erin gewaaid is, een jonge snoek tussen het drijfvuil. Het loont om goed te kijken en op te letten.
• Meedoen aan het onderzoek en opruimen van de grachten kan natuurlijk, zo kan je opschoonkano's lenen van partner Plastic Spotter.
• Of wil je een keer mee zaklampvissen? Schijn je licht op de sterren in de grachten! Kijk op de kalender wanneer we weer gaan.
• Kijk daarvoor op de activiteitenkalender en ook onder het menu 'Wat wil jij doen?'
• Leer meer over (het voorkomen van) zwerfafval in en om onze grachten via de quiz

Voor wie houden we de grachten schoon en melden we olievlekken?

• Voor de vissen: de bewoners 'onder water',
• Maar ook voor de bewoners 'boven water' - denk aan de watersporters, de watervogels en de schildpadden.
• We laten het grofvuil dat niet in de weg ligt voor het bootverkeer op zijn plek liggen: dat is bijna altijd een kunstrif geworden en dient als begin van de circle of life onder water.

Schildpadden? Zitten die in de Leidse grachten?!

• Jazeker! En andere exoten, zoals Chinese wolhandkrabben, Amerikaanse rivierkreeften en Oost-Europese grondels.
• Doe de vissenquiz en leer meer over de diverse soorten bewoners in de grachten.

Flashlightfishing, just one of 10 methods we use to count fish

Their first American crayfish! (exotic species, though)

Would you believe this photo was taken in a canal?

Our canals are full of (young) fish; at least 22 species!

Handpicked media are invited to interview our team

Missisippi slider turtles, at home in Leiden too

A bullhead (rivierdonderpad) saved by Nick

Trashurehunting in the canals, with unbelievable finds!

Is het dan niet koud, als u snorkelt in de grachten?

De thermometer geeft aan welke watertemperatuur het oppervlak heeft. Daaronder is het een paar graden koeler, maar altijd warmer dan de zeetemperatuur