Waarnemingen

Waarnemingen 2015

December 2015

Kerst 2015: De jonge rode Amerikaanse rivierkreeftjes zijn (in het aquarium) geboren! [kleine follow-up: de moederkreeft is begin januari 2016 met succes in het aquaium verveld]
eind december: Het grachtenwater heeft weer bijna de grens van 10 graden bereikt.

Oktober 2015

Het grachtenwater koelt al snel af: medio oktober is het 10 graden.
De grachten zijn nog altijd kraakhelder!
Als ik nu monitor, is dat vanaf de kant. Ik zie vooral veel baarsjes en jong visbroed (blankvoorns en brasems, van 6-9 cm lengte).
Door tijdens regenachtig weer data entry te doen kom ik ook weer nieuwe individuen tegen in filmpjes. Zo heb ik Zeelt-50 'Ravioli' eindelijk uitgetekend: dit dier heeft net als Z-26 (Spaghetti) een aangroeisel aan de lip. Zie ook het Smoelenboek van de Zeelten.

September 2015

Zeelt Becks (Z-32) zie ik telkens in hetzelfde traject: het lijkt erop dat deze vissoort (in elk geval jaarlijks) honkvast is.
Behalve Zeelt-Spaghetti (Z-26) is er nu ook Zeelt-Ravioli (Z-50): nóg zo'n zeelt met een raar aangroeisel aan een wang. Foto staat inmiddels in het Smoelenboek!
op 11 september snorkelde ik eindelijk weer een keer uitgebreid rond in diverse trajecten. En ik zag toen voor het eerst een zwemmende plastic zak! Er bleek een zeelt in te zitten, die ik (met enige moeite) heb kunnen bevrijden.Noot: Aangezien ik veel tijd doorbracht met het realiseren en onderhouden van de grachten-aquaria voor de AquaHortus2015 tentoonstelling, kwam ik in augustu en september slechts sporadisch toe aan monitoring van de grachten.
van 5 t/m 27 september 2015 waren er honderden aquaria en terraria te bezchtigen, waaronder die met grachtbewoners als zeelt, paling, kreeft en voorn.

Augustus 2015

op 23 augustus was het zover: eindelijk bleef een exotische grondel er netjes voor liggen en kon ik snorkelend macrofoto's maken ter identificatie van de soort (zie hierboven). St. RAVON bevestigde: een marmergrondel! De vlag kan uit (eerste waarneming van deze vissoort in Leiden), maar wel halfstok (het is een geduchte concurrent voor de inheemse, beschermde rivierdonderpad). Lees hier het artikel van Annet van Aarsen in het Leidsch Dagblad.
dankzij de hoge watertemperatuur zijn de zeelten nog altijd erg sociaal met elkaar. Op 21 augustus lag ik in een groepje van vier bekenden: Nippel (aka Onderlip), Havana, Spaghetti en Batwoman. Becks lag wat verderop op de bodem in het groen, te rusten (vermoed ik).
in augustus heb ik tijdens de snorkelduiken afval geïnventariseerd en de grachten schoongemaakt, veelal met hulp van jeugdlintjewinnaar Nick Noest en omwonenden. Op 15 augustus haalden we met zijn allen zo'n 6 kuub afval van de bodem!
Veel dank aan alle actieve bewoners, gemeente Leiden Servicepunt Woonomgeving & afdelingen Stedelijk Beheer/Inzameling en Gijs Oud IJzer!
Nick vond uiteraard tijdens het grofvuilduiken rivierkreeften én een rivierdonderpadje; deze laatste zat in een bureaustoel!
Diverse zeelten heb ik terugherkend uit 2012 en 2013, zoals Zeelt-11 (Vlek) en Zeelt-16 (Vlag).
Ook ontdekte ik dat Zeelt-Nippel (hieronder; Z-38) hetzelfde dier is als Zeelt-Onderlip (Z-17)! Alleen had ik het dier tot op heden nog nooit zowel frontaal als lateraal (van de zijkant) in één filmpje opgenomen, dus ik kon pas dit jaar de link leggen. Het bijgewerkte Smoelenboek van de zeelten vind jehier.
Verder bleek Zeelt-Becky een man (dus: Becks/Z-32) en Zeelt-Batman een vrouw (dus: Batwoman/Z-37)
Nick mocht met me meesnorkelen in trajecten 4a t/m 4d. Hij werd door zowel een zeelt als een brasem uitgebreid bekeken! En dacht een kluis te hebben gespot.... de volgende dag, met zijn magneet, haalde hij die naar boven!
De watertest-uitslag van het Hoogheemraadschap van Rijnland was weer om door een ringetje te halen: keurige waarden voor stadsgrachten. We zien het resultaat daelijks zelf, mede aan de fantastische visstand en helderheid van het grachtenwater in Havenwijk-Zuid!
3 aug 2015: bij Speeltuin de Doorbraak tijdens het half opsekop filmen van een snoek gleed mijn splinternieuwe Panasonic TK5 camera van mijn pols en belandde op de bodem... ik ben rustig gebleven, heb gekeken met mijn zaklamp en na vijf minuten ben ik voorzichtig op de tast gaan zoeken: gevonden!!
3 aug 2015. Met Annet van Aarsen van het Leidsch Dagblad nog een 'kluisduik' gedaan... en zowaar! Lees hier het artikel in de krant!
2 augustus 2015: een kluis mét inhoud opgedoken! De meest waardevolle vondst voor ons onderzoek: een rivierdonderpadje tussen de munten en medailles! Veel dank aan Rosetta, Esther en Jelle voor de 'eerste hulp' bij het op de kant krijgen en informeren van de politie. Hierboven vind je de link naar het krantartikel.

Juli 2015

31 jul 2015: Met Nick gezaklampvist. Zijn allereerste paling gespot, voor het eerst in traject 10a: daar zitten dus nu drie verschillende beschermde vissoorten! (Paling, rivierdonderpad en kleine modderkruiper.)
de eerste paling die ik dit jaar snorkelend zag was op 30 jul 2015.
de schildpad kom ik vaak tegen bij Speeltuin de Doorbraak (altijd hetzelfde individu)
één van de vaste bewoners van traject 10a zit werkelijk onder de ectoparasieten (luizen, bloedzuigers en ander grut, dat ik nog laat uitzoeken door professionals).
op 22 jul 2015 is de jaarlijkse watertest uitgevoerd door Aquon, gesponsord door het Hoogheemraadschap van Rijnland. Tijdens het testen zag de onderzoeker een karper en twee brasems zwemmen!
tijdens het zaklampvissen op 20 jul 2015 kwam ik de eerste karper van dit jaar tegen. Die was zijn buik vol aan het eten tussen de wortels van de gele plomp.
14 juli 2015: vandaag met het schepnet veel algen van het oppervlak geschept in de trajecten 4c en 4d. Ze belemmerden het zonlicht (voor de onderwatervegetatie). Mogelijk zijn ze ook 'niet gezond' voor de fauna in de grachten. Leuk om zij aan zij met de archeologen aan het Lakenplein te werken.
Geregeld zie ik weer brasems en zeelten. Sommige ken ik nog niet, des te leuker om even aan elkaar te snuffelen.
11 juli 2015: rivierdonderpadden op twee nieuwe trajecten ontdekt! (4c en 4d)
het zicht was even minder begin juli, maar het leverde wel sfeerrijke foto's op.

Juni 2015

30 juni: door het opwarmende water worden zowel de zeelten als brasems een stuk 'gezelliger'. Maar ze lopen ook kwetsuren op tijdens de balts; één brasem had een flinke wond van rugvin tot staart (geen foto kunnen maken, want het dier had haast).
op 29 juni kwam ik tijdens een lange snorketocht twee zeelten tegen: één dier was een bekende: Z-26, ook wel Spaghetti genaamd. Dit vanwege de aangroeisels onder zijn kieuwen.
22 juni gezaklampvist met een student van de HAS Hogeschool (Den Bosch). Tot ons plezier flink veel rivierdonderpadden en brasems en uiteindelijk nog een paling en zeelt gespot! In totaal 8 soorten, waaronder ook flink wat Amerikaanse rivierkreeften.
Tijdens het filmen van een school jonge baarsjes schoot op 7 juni wel opeens een fuut voor me langs - het ging jammergenoeg te snel en het zicht was niet goed genoeg voor een mooi filmpje.
Het zicht is nu de watertemperatuur oploopt (sinds 5 juni: toplaag 18 graden) stukken minder: de micro-algen gedijen te goed (en er wordt weer heel erg veel gevaren met dat mooie weer). Je zou het niet zeggen als je van bovenaf in de gracht kijkt (dan lijkt het helder), maar nu snorkelend monitoren is als zwemmen in soep!
sinds mei/juni is het weer prima mogelijk zeelten, brasems en snoeken vanaf de kant waar te nemen. Gewoon even vijf à 10 minuten blijven staan in het zonnetje op de brug of juist flaneren langs de kant. Goed zoeken, zo zijn zeelt en snoek bijvoorbeeld prima gecamoufleerd! Maar om die 1000'en stuks visbroed in de wijk kan niemand heen!

Mei 2015

Rond 23 mei: door de vele algen en watervlooien neemt ook het visbroed snel in lengte toe. Sommige scholen worden steeds groter en enkele individuen halen al de 1 cm.
Enkele dagen na de eerste bot-waarneming volgde een tweede, in een traject zo'n 250m verder. Hoogstwaarschijnlijk gaat het om een andere exemplaar dan de eerste, want de tweede leek een stuk kleiner.
Al veel waarnemingen gedaan tijdens de eerste snorkelrondes in mei! O.a. mannelijke brasems in paaikleed (stippen op kop en schouders).
Ook een 'slapende zeelt' die tussen de gele plompstengels geen vin verroerde toen ik hem ruim een minuut filmde.
En een bot (platvis), op 17 mei 2015. Eerste waarneming van deze soort tijdens het project VM! (Er was er járen terug eentje opgevist door een sportvisser aan de Binnenvestgracht, maar dat telt natuurlijk niet mee voor dit onderzoek).
Op bijna alle trajecten zwemt visbroed, dat zich steeds beter gaat groeperen tot grote scholen. Ze zijn soms maar een paar millimeter groot, dus de soort is niet te achterhalen.
De eerste snorkeltocht (8 mei) leverde de eerste paar minuten al een wederzien op met Snoek-12, Centenbak, een bekende uit 2013! Heel erg leuk dat die nog in het gebied zwemt.

April 2015

het water warmt al aardig op! Op 18 april was het 12 graden. Er zijn volop watervlooien die zich tegoed doen aan de algen.
Hopelijk begint de paai van de vissen snel, dan valt er weer wat te spotten in de steeds helderder wordende grachten!

Maart 2015

De dode snoekbaars die ik vond op 28 maart in het onderzoeksgebied blijkt bij nader inzien een zeebaars te zijn! Stichting RAVON vermoedt dat het om een gedumpt exemplaar gaat, omdat deze soort nooit uit zichzelf de stadswateren opzoekt.
Op 20 maart ontdekte ik tijdens het zaklampvissen een rivierdonderpadje (3cm) op een nieuwe plek in ons onderzoeksgebied: in traject 7. De soort blijkt dus op veel meer trajecten voor te komen dan we in 2012 dachten!
het water is nog zo'n 7 graden en erg troebel. Je ziet hoogstens af en toe een baarsje langs de kademuur of als het water ondiep is, met veel geluk, een rivierdonderpadje.